Het koperspiraal – de complete gids

Wat is een koperspiraal

Een koperspiraal is een anticonceptiemiddel dat je 5 tot 10 jaar beschermd tegen ongewenste zwangerschap. Het koperspiraal bevat geen hormonen en bestaat uit een klein frame van plastic dat omhult is met koperdraad en heeft de vorm van een T.

Een koperspiraal wordt door een specialist (gynaecoloog, huisarts of verloskundige) in de baarmoeder geplaatst. Door de afgifte van een kleine hoeveelheid koper, zorgt het ervoor dat de zaadcellen van de man inactief worden en kan er geen bevruchting plaatsvinden.

Aan het koperspiraal zijn aan de onderzijde twee dunne draadjes bevestigd die na het inbrengen door de specialist worden afgeknipt. Het koperspiraal kan door middel van de draadjes eenvoudig worden verwijderd door de specialist.

Hoe werkt een koperspiraal

Het koperspiraal zorgt ervoor dat er kleine hoeveelheden koper vrij komt in de baarmoeder, waardoor zaadcellen van de man inactief worden. Hierdoor kunnen de zaadcellen niet een eicel binnen dringen en bevruchten. Daarnaast zorgt de afgifte van koper een plaatselijk reactie in de baarmoeder, wat ervoor zorgt dat het slijmvlies van de baarmoeder ongeschikt wordt voor innesteling van een bevruchte eicel.

Welke soorten koperspiralen zijn er

Koperspiralen zijn er in verschillende soorten en prijzen. In Nederland zijn de volgende koperspiralen verkrijgbaar:

1. Flexi-T
2. Gynefix
3. Multi-Safe short
4. T-Safe
5. Ballerine

 

De meeste koperspiralen bieden tot 5 jaar bescherming. Het koperspiraal van T-Safe biedt bescherming tot 10 jaar.

Een belangrijk verschil in de koperspiralen is de hoeveelheid koper die afgegeven wordt. Ook de grote van de baarmoeder is bepalend welk spiraal geschikt is. Zo is de Gynefix ultra klein en flexibel. Hierdoor is de kans op irritatie en het beïnvloeden van de menstruatie minimaal.

Koperspiraal plaatsen

Ter voorbereiding op het plaatsen van het koperspiraal, wordt geadviseerd een uur voor het inbrengen van het spiraal pijnstilling in te nemen. Dit zal de eventuele krampen en pijn verminderen. Ook is het mogelijk om een plaatselijke verdoving te krijgen.

Voorafgaand aan het plaatsen van een koperspiraal zal de specialist (huisarts, verloskundige of gynaecoloog) een gynaecologisch onderzoek verrichten om de grootte en legging van de baarmoeder te bepalen en of er geen ontsteking is in de vagina, baarmoeder of eierstokken. Met een staafje wordt de diepte van de baarmoeder gemeten. Dit kan een onaangenaam gevoel geven.

In de meeste gevallen wordt het spiraaltje geplaatst in de eerste 12 dagen van je menstruatiecyclus, omdat je daarna direct beschermd bent en de kans op afstoten het kleinst is.

Met behulp van een eendenbek (speculum) wordt de vagina geopend en is de baarmoedermond goed zichtbaar. Voordat de koperspiraal ingebracht kan worden, wordt de vagina en baarmoedermond eerst gedesinfecteerd. De specialist (gynaecoloog, huisarts of verloskundige) zal het koperspiraal met behulp van een huls plaatsen in je baarmoeder. De huls wordt vervolgens eruit gehaald, waardoor er twee kleine draadjes aan het einde van het spiraaltje verschijnen. De specialist zal deze draadjes op maat knippen, zodat het spiraaltje eenvoudig verwijdert kan worden. Het plaatsen van het spiraaltje zal in totaal enkele minuten duren.

Veel vrouwen ervaren tijdens het inbrengen van de spiraal wat pijn en bloedverlies. In uitzonderlijke gevallen kan flauwvallen voorkomen. Deze pijn wordt veroorzaakt doordat het spiraal op z’n plek gebracht wordt in de baarmoeder.

Nadat het koperspiraal geplaatst is, wordt er een controle afspraak met je ingepland. De specialist zal tijdens de controle afspraak controleren of de locatie en ligging van het spiraal goed is voor een optimale bescherming.

Wat kost een koperspiraal

Zoals je hierboven hebt gelezen zijn er verschillende koperspiralen in Nederland verkrijgbaar. Een koperspiraal kost tussen de €52,- en €150,- afhankelijk van het merk. 

De meeste koperspiralen hebben een werkingsduur van 5 jaar. Dit komt neer op € 10,40 tot € 30,- per jaar afhankelijk van het gekozen spiraal.

Naast het kopen van een koperspiraal, dien je ook te betalen voor het plaatsen ervan. Voor het plaatsen van een spiraal kun je terecht bij een gynaecoloog, huisarts, verloskundige, kliniek of zelfstandig behandelcentrum. Het vergelijken van de kosten van een spiraalplaatsing is de moeite waard.

Wordt een koperspiraal vergoed door mijn zorgverzekering

In de meeste gevallen wordt een hormoon- of koperspiraal niet vergoed door de zorgverzekering. Vanaf 1 januari 2011 is de vergoeding voor dit anticonceptie middel gewijzigd. Ben je boven de 21 jaar, dan krijg je geen vergoeding meer uit de basisverzekering. Een aanvullende verzekering kan een gedeelte of volledige vergoeding bieden.

Is een koperspiraal veilig en betrouwbaar

Het spiraaltje staat bekend om haar grote betrouwbaarheid. De kans dat je ongewenst zwanger raakt is ongeveer 0,8 %. Van de 1000 vrouwen die gedurende één jaar een koperspiraal dragen, worden er ongeveer 8 vrouwen ongewenst zwanger.

Het dragen van een spiraal biedt geen 100% betrouwbaarheid op ongewenste zwangerschap.

Voordelen van een koperspiraal

Hieronder hebben we een opsomming gemaakt van een aantal voordelen van het koperspiraal:

1. Met een betrouwbaarheid van meer dan 99,9%, is het spiraal één van de betrouwbaarste anti-conceptiemiddelen
2. Wanneer het spiraal verwijderd is, ben je direct vruchtbaar
3. Een koperspiraal heeft een werkingsduur van 5 tot 10 jaar (afhankelijk van het merk)
4. Nadat het koperspiraal geplaatst is, heb je er lange tijd geen omkijken meer naar
5. Het dragen van een spiraal heeft geen invloed op het geven van borstvoeding
6. Geen verhoogd risico op hart- en vaatziekten of trombose

Nadelen van een koperspiraal

Hieronder hebben we een opsomming gemaakt van een aantal nadelen van het koperspiraal:

1. Na het plaatsen van het koperspiraal kun je last krijgen van bijwerkingen. Voorbeelden zijn tussentijds bloedverlies, pijn in de buik en langere menstruatieperiodes
2. Een spiraal biedt geen bescherming tegen een seksueel overdraagbare aandoening zoals een SOA. Gebruik daarom altijd een voorbehoedsmiddel
3. Het is niet mogelijk om de menstruatiecyclus te regelen
4. Toename van vaginale afscheiding kan een gevolg zijn van de plaatsing van het spiraal

Het koperspiraal en menstruatie

Nadat het koperspiraal is geplaatst in de baarmoeder, kan dit de eerste twee a drie maanden invloed hebben op je menstruatiecyclus. Het komt regelt voor dat de eerste en tweede menstruatie zich eerder aandienen dan je gewend bent. De menstruatie kan langer aanhouden en ook de menstruatiepijn kan heftiger zijn. Na twee a drie maanden zal je lichaam haar natuurlijke menstruatiecyclus weer oppakken.

De ‘verstoorde’ menstruatiecyclus heeft geen invloed op de betrouwbaarheid van het spiraal. Een koperspiraal bevat in vergelijking met een hormoonspiraal geen hormonen waardoor je je eigen natuurlijke menstruatiecyclus behoud.

Wanneer mag je geen koperspiraal gebruiken

Wanneer je één van onderstaande herkent, is het niet raadzaam om een koperspiraal te gebruiken. Je kunt bij twijfel altijd contact opnemen met je specialist.

1. Buitenbaarmoederlijke zwangerschap (ectopisch)
2. Seksueel overdraagbare aandoeningen zoals een SOA gedurende de afgelopen 12 maanden. Uitzondering hierop is de bacteriële vagina-ontsteking, (recidiverende) genitale herpesinfectie, hepatitis B en cytomegalo virusinfectie
3. Afwijkingen in de baarmoeder (uterus)of baarmoederhals (cervix)
4. Ontsteking van de kleine bekken
5. Vaginale bloedingen buiten de menstruatiecyclus
6. Een overgevoeligheid voor koper
7. Abortus en daarop volgend een infectie als complicatie gedurende de afgelopen 3 maanden
8. Genitale infecties (candida uitgezonderd)
9. Tumoren van de baarmoeder of baarmoederhals
10. Zwangerschap of wanneer zwangerschap is gewenst.

Zorgt een koperspiraal voor gewichtstoename

Een koperspiraal is een anti-conceptiemiddel dat geen hormonen maar een kleine hoeveelheid koper bevat. Het koper zal geen invloed hebben op je hormoonhuishouding en dus gewicht.

Koperspiraal verwijderen en zwanger worden

Wanneer je zwanger wilt worden, dien je het koperspiraal te laten verwijderen door de specialist. Zodra het spiraaltje verwijdert is, ben je direct weer vruchtbaar. In de meeste gevallen wordt geadviseerd te wachten om zwanger te worden, totdat de natuurlijke menstruatiecyclus op gang gekomen is. De reden hiervoor is dat je makkelijker kunt uitrekenen wanneer je zwanger geworden bent en dus de vermoedelijke bevallingsdatum vastgesteld kan worden.

Voel je het koperspiraal tijdens het vrijen

Aan de uiteinde van het koperspiraal zitten twee draadjes, zodat het spiraaltje ook weer verwijdert kan worden. Wanneer deze draadjes niet ver genoeg zijn afgeknipt kan je partner de draadjes voelen tijdens het vrijen. Als dit een belemmering vormt tijdens het vrijen, dan kan de specialist de draadjes wat korter knippen.

Kun je een koperspiraal verliezen

Het is mogelijk dat het lichaam het spiraaltje uitstoot tijdens de menstruatie. De kans dat dit gebeurt is echter ontzettend klein. Je kunt een mogelijke uitstoting van het spiraaltje herkennen als je bijvoorbeeld tijdens de menstruatie ongewoon veel bloed verliest. Neem bij twijfel altijd contact op met de specialist.

Koperspiraal gebruiken tijdens borstvoeding

Het dragen van een koperspiraal heeft geen enkel effect op het geven van borstvoeding voor zowel de baby als jezelf. Ook heeft het geen impact op de productie van de borstvoeding.

Een koperspiraal en medisch onderzoek

Het koperspiraal zal geen enkel probleem vormen tijdens een medisch onderzoek als een CT-scan of MRI. De medische beeldvorming zal niet verstoort worden.